Liternatuur

Over ons

Een afgesloten A12, verhitte discussies in de Tweede Kamer en populaire series over het rampscenario als de dijken breken: de klimaatcrisis is letterlijk een hot item. Ook in de literatuur is sprake van een trend van romans, poëzie en toneelstukken die het klimaatvraagstuk als centraal onderwerp behandelen. Voor ons opent dit een interessant onderzoeksgebied. 

Wij zijn een groep studenten van de Universiteit Utrecht. Voor het vierde jaar op rij hebben wij ons binnen het mastervak ‘Trends in de Nederlandse literatuur: De klimaatcrisis’ beziggehouden met de relatie tussen literatuur en het klimaat. Hoe is er de afgelopen jaren gedacht en geschreven over de relatie tussen mens en natuur? Kan literatuur bijdragen aan het creëren van meer bewustwording en gedragsverandering met betrekking tot de klimaatcrisis? We bespreken romans, poëzie en toneelstukken waarin ecologische vraagstukken een rol spelen. Daarbij kijken we naar hoe deze teksten zich verhouden tot het klimaatdebat. Hoe gaan de auteurs om met zoiets groots en ongrijpbaars dat de menselijke maat te boven gaat? 

We behandelden deze vragen vanuit onze verschillende wetenschappelijke achtergronden. Als studenten van de masters Neerlandistiek, Literatuur vandaag, Educatie en communicatie, Nederlandse literatuur en cultuur en Comparative Literary Studies hebben wij onze kennis en kunde gebundeld. Het klimaatvraagstuk is iets dat ons allemaal aangaat en door de omvang van deze crisis, kunnen we er niet meer omheen. Daarom is het volgens ons belangrijk om meer klimaatgeletterdheid te creëren. Met deze website willen wij hieraan bijdragen. Met hetzelfde doel hebben we ons eigen onderzoek vertaald naar een Lit Lab-proef waarin middelbare scholieren onderzoek doen naar de representatie van de klimaatcrisis in literatuur. Op deze site staan artikelen geschreven door de studenten uit 2020-2021, 2021-2022, 2022-2023 en 2023-2024. 

Omdat termen als ‘antropocentrisme’, ‘ecokritiek’ en ‘Scalar Literacy’ wellicht wat kunnen gaan duizelen, hebben we als overzicht een verklarende woordenlijst opgesteld. Hebben we je interesse weten te wekken, dan verwijzen we onder ‘Meer weten’ graag door naar meer literatuur over dit onderwerp. 

Overzicht bijdragen

Besproken werken 

  • Aken, Jan van & Wamelink, Wieger – Jan van Aken en Wieger Wamelink (exobioloog). Dit is de Toekomst (2019). Podcast. 
  • Braat, Louise “Don’t throw away your printed books!” Bespreking van verschillende wetenschappelijke artikelen over duurzaamheid en de verschillen tussen e-books en papieren boeken. 
  • Bruin, Ellen de – Onder het ijs (2018) 
    • In: ‘Emotie en wetenschap als tegenpolen in ‘Onder het ijs’’ door Jenneke Wisselink
  • Burgers, Laura, Meijer, Eva & Nowak, Evanne – De stem van de Noordzee (2021) 
  • Dekker, Nikki – diepdiepblauw (2022) 
    • In: ‘Boven en onder het oppervlakte’ door Mireille Kneepkens 
    • In: ‘Een eclips van mens en zeedier: een decentralisatie van het menselijke perspectief in diepdiepblauw van Nikki Dekker’ door Meike Stoel 
  • Dis, Adriaan van – KliFi: Woede in de republiek Nederland (2021) 
  • Dorrestein, Renate – Weerwater (2015) 
  • Fabias, Radna – Habitus (2018) 
  • Godijn, Wouter – Karina of de ondergang van Nederland (2021) 
  • Groen, Dominique de – Offerlam (2020) 
  • Groen, Dominique de – Sticky Drama (2019) 
  • Ham, Laurens – Op de vuist: vijftig jaar politiek en protestliedjes in Nederland (2021) 
    • In: ‘Zingen wat niet te zeggen valt. De rol van muziek in het klimaatdebat’ door Maud Sintenie 
  • Ham, Laurens – Mijn grote schuld (2017) 
    • In: Myrthe Pieterman 
  • Heemstra, Marjolijn van – Stadsastronaut (2019). Podcast. 
  • Heitman, Mariken – De wateraap (2019) 
  • Koopman, Emy – Het boek van alle angsten (2020) 
  • Marsman, Lieke – het tegenovergestelde van een mens (2017) 
    • In: ‘De Klimaatcrisis is #nietmijnschuld’ door Romée Schenk 
    • In: ‘Het tegenovergestelde van een mens (2017) is een beter mens’ door Oana-Elena Ciuraru 
    • In: Tessa Berrevoets 
  • Meijen, Jens – Xenomorf (2019) 
    • In: ‘Dichten voor een betere wereld: Jens Meijens poging tot een portret van een stervende aarde’ door Sophie Hoogendijk 
  • Meijer, Eva – Vuurduin: Aantekeningen bij een Wereld die Verdwijnt (2021) 
  • Meijer, Eva – De soldaat was een dolfijn: over politieke dieren (2017) 
    • In: ‘Van Gerrit Zalm naar de zalm Gerrit: over de belangen van dieren in de politiek’ door Mina van Hooijdonk 
    • In: ‘Bij de volgende verkiezingen stem ik op een Kameel’ door Noud van Bladel 
    • In: ‘De buurman is een worm’ door Tobias Post 
  • Meijer, Eva – Het vogelhuis (2016) 
  • Niedekker, Donald – Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost (2022) 
    • In: ‘De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman’ door Emma Ringelberg 
  • Olthaar, Matthias & Schenderling, Paul – Hoe handel ik eerlijk (2021) 
    • In: ‘Het probleem van ons systeem: de zoektocht naar een eerlijke en duurzame rol.’ door Jojanneke Louwen 
  • Peeters, Elvis – De ommelanden (2019) 
  • Polak, Nina – Buitenleven (2022) 
    • In: ‘Millennialliteratuur in de klimaatcrisis: met je voeten in de aarde’ door Lieke Polak 
  • Polanen, Chris – Waterjager (2019) 
  • Schmidt, Annie M.G. – Otje (2016) 
  • Siebelink, Jeroen – Pels (2019) 
  • Smits, Maartje – Hoe ik een bos begon in mijn badkamer (2017) 
  • Smits, Maartje – Als je een meisje bent (2015) 
    • In: ‘Éen varen mag geen varen heten’ door Emma Oudhuizen 
  • Terlouw, Jan – Kop uit ‘t zand (2016) 
  • Terrin, Peter – De bewaker (2009) 
    • In: Jurrian Kooiman 
  • Thoreau, Henry David – Walden en De plicht tot burgerlijke ongehoorzaamheid (1854) 
  • Valens, Anton – Vis (2009) 
  • Voorst, Roanne van – Ooit aten we dieren (2019) 
  • Zwamborn, Miek – Wieren (2018) 

Litlab